आपल्या मनात उठणार्या क्रीया - प्रतिक्रिया दुसऱ्या काही नसुन काम, क्रोध, लोभ, मद, मत्सर, अहंकार इत्यादींचा संपुर्ण विकारसमुह आहे. हे भौतिक अथवा क्षणिक सुखप्राप्ती करीता उत्तेजित होतात आणि कृतीशील मानवाला नरकाच्या गुहेत ढकलुन देतात. अशा सर्व आसक्तींचा मार्ग बदलणें म्हणजेच त्राटक विद्या असे म्हणतात. मनाला संस्कारक्षम बनवण्यासाठी त्याला प्रशिक्षण देणे आवश्यक आहे. आणि ती प्रशिक्षण प्रक्रिया म्हणजे त्राटक साधना...!